همه ساله با فرارسیدن ماه‌های پایانی سال، یکی از بحث‌های شایع و داغ بین کارگران، کارمندان و بازنشستگان موضوع میزان عیدی و زمان واریز آن است تا با اطلاع از آن، برای خرید شب عید خود و خانواده‌شان برنامه‌ریزی کنند.
به همین مناسبت، به پاسخ چند پرسش پیرامون این موضوع اختصاص می پردازیم:
لطفا در خصوص نحوه محاسبه و میزان عیدی امسال کارگران توضیح دهید.
به موجب قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاه‌های مشمول قانون کار مصوب ۶/١٢/١٣٧٠ مجلس شورای اسلامی، تمامی کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون کار مکلف‌اند به هریک از کارگران خود نسبت به یک سال کار، معادل ۶٠ روز آخرین مزد عیدی و پاداش بپردازند، مبلغ پرداختی از این بابت به هریک از کارکنان نباید از معادل ٩٠روز حداقل مزد قانونی تجاوز کند. اما نظر به اینکه حداقل دستمزد امسال روزانه ٣٧٠۴٢٣ ریال است، لذا مبلغ عیدی امسال کارگران مشمول قانون کار، حداقل ٢٢٢٢۵٣٨ تومان و حداکثر ٣٣٣٣٨٠٧ تومان است.
عیدی کارگرانی که در طول سال کمتر از یک‌سال کار کرده یا مدتی در مرخصی استعلاجی یا زایمان بوده‌اند چگونه محاسبه و پرداخت می‌شود؟
به موجب قانون مذکور در سوال قبل، مبلغ پرداختی فوق به کارکنانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده‌اند، باید به مأخذ ۶٠ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود و مبلغ پرداختی از این بابت برای هرماه نباید از یک‌دوازدهم سقف تعیین شده (٩٠ روز حداقل دستمزد سال) تجاوز کند. همچنین با توجه به اینکه براساس ماده ٧۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی با تایید سازمان تامین‌اجتماعی جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد، لذا برای کارگرانی که در طول سال مدتی از مرخصی استعلاجی یا زایمان استفاده کرده‌اند، عیدی به‌طور کامل تعلق گرفته و باید توسط کارفرما پرداخت شود، مگر آنکه به‌جز مرخصی استعلاجی یا زایمان، کمتر از یک‌سال اشتغال به کار داشته باشند که در این صورت عیدی به نسبت ایام کارکرد (که شامل مرخصی استعلاجی و زایمان نیز می‌شود) محاسبه و توسط کارفرما پرداخت می‌شود. مثلا چنانچه کارگری در طول امسال، چهار ماه اشتغال و شش ماه از مرخصی زایمان یا استعلاجی استفاده کرده باشد، میزان عیدی امسال او بین ده دوازدهم (ده ماه) حداقل و حداکثر مبالغ مذکور در سوال قبل یعنی حداقل ١٨۵٣١١۵ تومان و حداکثر ٢٧٧٨١٧٢ تومان خواهد بود.
آیا به بیمه‌شدگانی که از تامین‌اجتماعی بیمه بیکاری دریافت می‌کنند، عیدی پرداخت می‌شود؟
خیر، پرداخت عیدی و پاداش برعهده کارفرماست و چون این گروه از بیمه‌شدگان با کارفرما قطع رابطه استخدامی کرده و بیکار شده‌اند، صرفا عیدی تعداد ماه‌های اشتغال قبل از شروع بیکاری آن‌ها توسط اداره کار محاسبه و توسط کارفرما باید پرداخت شود و برای ماه‌های دریافت مقرری بیمه بیکاری عیدی تعلق نمی‌گیرد.
به بیمه‌شدگان اختیاری، مشاغل آزاد، رانندگان، کارگران ساختمانی، باربران، زنبورداران و… که حق‌بیمه را خودشان به تامین‌اجتماعی پرداخت می‌کنند، عیدی پرداخت می‌شود؟
خیر، عیدی به بیمه‌شدگان اجباری (کارگران) مشمول قانون کار تعلق گرفته و توسط کارفرمای آنان پرداخت می‌شود. البته برای افرادی که تا پایان امسال مستمری‌بگیر شده یا می‌شوند، درصدی از مبلغ فوق به نسبت تعداد ماه‌های دریافت مستمری در امسال عیدی تعلق می‌گیرد.
میزان عیدی امسال مستمری‌بگیران تامین‌اجتماعی چقدر است و چه زمانی به آنان پرداخت می‌شود؟
براساس مصوبه مورخ ٧/١١/١٣٩٧ هیئت‌وزیران، میزان عیدی تمامی کارکنان دستگاه‌های اجرایی و مستمری‌بگیران (بازنشستگان، ازکارافتادگان و بازماندگان) صندوق‌های بازنشستگی از جمله تامین‌اجتماعی مبلغ یک میلیون تومان تعیین شده که بنا بر اعلام سرپرست سازمان تامین‌اجتماعی این مبلغ تا دهم اسفند ماه امسال به حساب مستمری‌بگیران واریز می‌شود.
عیدی مستمری‌بگیرانی که براساس سنوات پرداخت حق‌بیمه مستمری‌بگیر شده‌اند و حقوق مستمری آن‌ها غالباً کمتر از حداقل دستمزد ماهانه سال است، چه میزان است؟
عیدی مستمری‌بگیرانی که براساس سنوات پرداخت حق‌بیمه (براساس قانون تعیین‌تکلیف تامین‌اجتماعی اشخاصی که ١٠سال و کمتر حق‌بیمه پرداخت کرده‌اند) و بدون رعایت ماده ١١١ قانون تامین‌اجتماعی مستمری‌بگیر شده‌اند، (یعنی بدون الزام ترمیم مستمری آنان به حداقل دستمزد ماهانه سال) نیز براساس سنوات پرداخت حق‌بیمه آنان محاسبه و پرداخت می‌شود. به بیان دیگر عیدی امسال این مستمری‌بگیران برابر است با ٣٠/١ سنوات پرداخت حق‌بیمه در ١٠٠٠٠٠٠ تومان. مثلا عیدی امسال بیمه‌شده‌ای که براساس قانون مذکور با ١۵سال سابقه بازنشسته شده، مبلغ ۵٠٠ هزار تومان است.
نحوه محاسبه و پرداخت عیدی به بازماندگان بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر چگونه است؟
مبلغ عیدی نیز مانند حقوق مستمری به نسبت سهام مقرر در ماده ٨٣ قانون تامین‌اجتماعی به‌شرح زیر محاسبه و به حساب آنان واریز خواهد شد.
الف- میزان عیدی همسر دائم بیمه‌شده معادل ۵٠درصد عیدی است و در صورتی که بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر مرد دارای چند همسر دائم باشد، عیدی به تساوی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.
ب- عیدی هر فرزند یا فرزندخوانده بیمه‌شده یا مستمری‌بگیر متوفی معادل ٢۵درصد عیدی و سهم هریک پدر و مادر بیمه‌شده متوفی (در صورت تعلق مستمری به آنان) معادل ٢۵درصد عیدی است.
ج- میزان عیدی سهم هریک از بازماندگان عبارت است از: حاصل ضرب سهم وی از عیدی (به‌شرح فوق) تقسیم بر مجموع سهام همه بازماندگان واجد شرایط.
د- مجموع عیدی بازماندگان متوفی نباید از ١٠٠درصد میزان عیدی بیشتر شود. هرگاه مجموع عیدی از این میزان تجاوز کند، سهم هریک از بازماندگان به نسبت تقلیل داده می‌شود و از طرفی هرگاه یکی از بازماندگان فوت یا فاقد شرایط دریافت مستمری شود، سهم بقیه آنان با توجه به تقسیم‌بندی مذکور افزایش خواهد یافت و بازماندگان بیمه‌شده از ١٠٠درصد عیدی تعیین‌شده بهره‌مند می‌شوند.